16 yaşındaki başarılı piyanist Efe Şen, yedi yaşında keman ile başladığı müzik eğitimine bir sene sonra piyano ile devam etti ve 2017 yılında MSGSÜ (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) İstanbul Devlet Konservatuvarı sınavlarını kazanarak -ki bu sınavlara dair çok hoş bir anekdot, söyleşimizin satırları arasına gizli- tam zamanlı piyano eğitimine Doç. İnci Yakar Birol ile yeni ve akademik bir yön çizdi. Hayattaki en büyük hedefi dünya çapında iyi bir konser piyanisti olmak olan Efe’nin bu hedefi doğrultusunda yetişmesinde öğretmeninin çok büyük katkısı olduğu açıkça görülüyor. Diğer tüm enstrümanlarla kıyaslandığında Efe ile piyano arasında karşı konulamaz bir çekim ve tutku söz konusu.

Mayıs 2019 tarihinde İstanbul’da düzenlenen Pera International Piano Competition’a katılan ve 3.lük kategorisinde yer alan Efe, Mayıs 2020 tarihinde Münih’de düzenlenen Euplayy 2020 Birinci Uluslararası Çevrimiçi Piyano Yarışması’na F. Chopin’in Fantaisie Impromptu eserine dair yorumuyla katıldı ve 1.lik kategorisinde yer aldı. “Eğer F. Chopin zaman tünelinden günümüze gelse “daha çook eserimi öğrenmelisin” derdi belki, ama “benim müziğimi çalmayı sevdiğini duyabiliyorum” demesini umardım” diyor Efe, bu önemli derecesine dair esprili yorumunda. “Chopin’in müziği beni kendisine bağlıyor” diye ifade etmeden de geçemiyor arasındaki bu duygusal bağlantıyı daha iyi anlatmak için.

Kasım 2020 tarihinde Milano’da düzenlenen Piano Talents 2020 10th International Online Piano Competition’a katılımı ise ona 2.lik ödülünü getirdi. İstanbul’da düzenlenen International Chopin Piano Competition’da ise 3.lük kategorisinde yer alan Efe, Polonya’da bulunan F.Chopin Üniversitesi öğretim görevlisi Prof. Pawel Kaminski’den masterclass eğitimi aldı. Ayrıca Reina Sofía School Of Music Madrid ve Budapeşte Franz Liszt Akademi öğretim görevlisi Marta Gulyas’ın ustalık sınıfına da katıldı.

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi İstanbul Devlet Konservatuvarı tarafından düzenlenen genç orkestra sınavlarını kazanan Efe’nin, 15 Mart 2020 tarihinde MSGSÜ genç orkestrası ile vereceği konser ise pandemi sonrasına ertelendi.

Efe’yi derinlikli bir piyanist yapan önemli bir özelliği sanatı bir bütün olarak algılaması ve örneğin bir kompozitörün eserini çalarken öğretmeni İnci Yakar Birol’un da yönlendirmesiyle o dönemde yaşamış ressamları dahi öğrenmesi, dönemin ruhunu “koklaması”. Bu da çaldığı eseri tamamen içselleştirmesi, özümsemesi ve o şekilde izleyiciye ve dinleyiciye yansıtması gibi güzel bir sonuç doğuruyor. Efe’nin hedefi, dünya çapında iyi bir konser piyanisti olmak ve 5 yıl sonra ise Varşova’da (Polonya)a gerçekleşen Chopin International Piano Competition’a katılmak. Bu yarışma beş yılda bir gerçekleşiyor ve Chopin icracısı genç ve çocuk piyanistler için çok önemli bir deneyim fırsatı sunuyor.

Konservatuar eğitimini tamamladıktan sonra Almanya’da eğitimine devam etmek isteyen, tam bir Chopin hayranı olan bu başarılı, alçakgönüllü ve derinlikli piyanistimizi tanımak ister misiniz?

Kendini biraz tanıtır mısın Efe? Müzik yolculuğun nasıl başladı ve şu anda nasıl devam ediyor? 

İsmim Efe, 16 yaşındayım. Müzik yolculuğuma 7 yaşında kendi isteğim üzerine keman eğitimi alarak başladım. 1 yıl sonra kararımı değiştirerek okulumdaki müzik öğretmenim ile piyanoya başladım. Sonrasında müzik öğretmenimin konservatuvar sınavlarına girmemi önermesiyle 2017 yılında MSGSÜ İstanbul Devlet Konservatuvarı tam zamanlı sınavlarına başvurdum. Sınav günü hiç unutamadığım bir anımı paylaşmak isterim. Sınava girdiğimde elimde çalacağım eserlerin notaları vardı ve jüri üyeleri ezber  çalmam gerektiğini söyledi, ama ben heyecandan ezber çalamadığımı söyledim ve bana nota ile çalmam için izin verdiler.

Ancak bir sonraki yıl sınavlara tekrar girmemi söylediler. Sınavdan çıkar çıkmaz ağlayarak annemin yanına koştum ve olanları anlattım. Okuldan çıktıktan 2 dakika sonra anneme “ben ezber çalabilirim ben bu sınavı kazanacağım” dedim. Bunun üzerine annem bana emin olup olmadığımı sordu ve ben kesinlikle emindim. Ardından okula geri döndük ve sınavın gerçekleştiği odanın kapısını tıklayıp ezber çalabileceğimi söyledim. Bunun üzerine bana tekrar çalma hakkı verildi. Tam zamanlı sınavlarını kazandım ve Doç. İnci Yakar Birol ile çalışmalarımıza başladık.

Neden başka bir enstrüman değil de piyanoyu tercih ettin?

En çok piyanonun tınısı ve duruşu beni etkilemişti ve o an karar vermiştim.

Peki ileride piyanodan sonra öğrenmek istediğin başka bir enstrüman var mı? 

Bir müzisyen olarak tabii ki diğer enstrümanlara da ilgim var. Fakat beni en çok etkileyen enstrüman piyano; bu sebeple piyanoyu tercih ederim.

Piyanon senin için hayatında nasıl bir öncelik sıralamasına sahip? 

Müzik ve Piyano benim hayatımda her zaman ilk sırada yer alıyor.

EUPlayy 2020’de seslendirdiğin ve birincilik ödülü aldığın Chopin’in söz konusu eseri için ne kadar süre çalıştın? Zorlandığın kısımlar oldu mu? Zorlukları nasıl aşarsın? 

Euplayy 2020 de final turunda F. Chopin’in Fantaisie Impromptu eserini çaldım.  Bu esere yaklaşık 7 ay çalıştıktan sonra yarışmaya katıldım. Zorlandığım pasajlar tabii ki oldu derin ve detaylı bir çalışma ile bu pasajları tamamladım.

Peki Chopin zaman tünelinden günümüze gelse ve senin bu performansını dinlese, sana ne söylerdi? Biraz tahmin yürütelim mi?  

Eğer F. Chopin zaman tünelinden günümüze gelse “daha çook eserimi öğrenmelisin” derdi belki, ama “benim müziğimi çalmayı sevdiğini duyabiliyorum” demesini umardım.

Chopin’i çok güzel icra ettiğini görüyorum. Peki onun dışında piyanonla çalmaktan en çok hoşlandığın eser hangisi ve neden? 

Öncelikle F. Chopin en sevdiğim besteci, onun müziği beni bağlıyor ve çalarken kendimi başka bir dünyada buluyorum. En sevdiğim besteci Chopin olsa da eserlerini çalmaktan çok keyif aldığım başka besteciler de var. Mesela Bach’ın İngiliz süitleri, Fransız Suitleri, Concertoları, Prelud&Fugleri ardından L.V. Beethoven’ın bütün sonatlarına hayranım.

Piyanonla herhangi bir sosyal sorumluluk projesine katıldın mı veya nasıl bir projeye dahil olmak isterdin? 

Hayır şu ana kadar herhangi bir sosyal sorumluluk projesine katılmadım ama ihtiyaç sahibi çocuklar için bir yardım konseri gerçekleştirmek isterim.

MSGSÜ’de Doç. İnci Yakar Birol ile çalışıyorsun. Birçok değerli piyanist yetiştiren öğretmeninin sana verdiği ve aklından çıkmayan birkaç öğüdü bizimle de paylaşır mısın? 

Biz hocam ile sanatla ilgili çok sohbet ederiz.  O bana çaldığım eserlerin ve dönemlerin ressamlarını da incelememi söyler, örnekler verir. Okur yazar olmak, sanatın tüm dallarına ilgi duymakla ilgili beni tembihler. Gösterişten kaçınmak, müzikte samimiyet gibi konularda da konuşuruz.

Pandemide müzik konusunda en çok neyi özledin? 

Pandemide birçok şeyi özledim ama en çok sahneye çıkmak, konserlere gitmek, insanlarla müziğimi paylaşabilmeyi çok özledim. Bunun yanı sıra bu pandemi sürecinde daha çok çalışma imkanı elde ettim.

Piyano çalışmalarında nasıl fedakarlıklarda bulunuyorsun? Çocukluğunla piyanon karşısındaki sorumluluklarını nasıl dengeliyorsun? 

Öncelikle piyanonun başına oturmadan önce kendime günlük bir program çiziyorum. Bu programda çalıştığım eserlerde yoğunlaşmam gereken yerler ile ilgili notlar aldıktan sonra çalışmama başlıyorum, ve bu sistemi bana düzenli, planlı ve verimli bir çalışma sunuyor.

Bu zamana dek sahnede yaşadığın en ilginç olay neydi? 

Bir konserimde seyircilerden birinin telefonu çalmıştı. O kişi telefonu kapatmak yerine, açıp arayan kişi ile konuşmuştu.  Sesleri duymamaya ne kadar çalışsam da bu pek mümkün olmadı. Az da olsa performansıma negatif olarak yansımıştı.

Peki senin gibi piyano öğrenmek isteyen gençlere ve çocuklara vereceğin ilk üç tavsiye ne olurdu? 

İlk tavsiyem enstrüman seçerken çok dikkatli olmaları, ikinci olarak kulak eğitimine çok önem vermeleri.  Son olarak eser kolay da olsa zor da olsa her zaman çok güzel çalmak için çaba göstermeleri, önemli olan eserin seviyesi değil nasıl çalındığıdır.

En çok beğendiğin, kendine referans aldığın piyanistler kimler? Ve neden? 

Yorumlarını dinlemeye bayıldığım piyanistler arasında Evgeny Kissin , Martha Argerich, András Schiff, Vladimir Ashkenazy. Özellikle Kissin, Martha Argerich ve Ashkenazy’nin Chopin yorumuna Andreas Schiff’in de Bach yorumlarına hayranım.

Bir zaman makinen olsaydı geçmişten hangi müzisyenle tanışmak isterdin ve ona ne derdin / ne sorardın?   

Bir zaman makinem olsaydı tabii ki F. Chopin’nin yanına giderdim ve eserlerini yazarken hangi duygular içinde yazdığını sorardım ve öğrenebildiğim kadar bilgi almaya çalışırdım.

Şu ana kadar hangi yarışmalara katıldın ve bu yarışmalardan nasıl derecelerle döndün? 

İlk yarışmama 2019 yılında İstanbul(Türkiye)’de Pera International Piano Competition’a katılarak  3.lük ödülünü kazandım. 2020 yılında Münih(Almanya)’da online olarak düzenlenen Euplayy 2020 International Piano Competition’a katılarak 1.lik ödülüne layık görüldüm. Ardından,2020 yılında Milano(Italya)’da online olarak düzenlenen Piano Talents 2020 10th International Piano Competition’a katılarak 2.lik ödülü vee son olarak 2021 yılında İstanbul(Türkiye)’de Online olarak düzenlenen F. Chopin International Piano Competition’a katılarak 3.lük ödülüne layık görüldüm.

Peki bir yarışmaya çalışırken nasıl bir metot izlersin? 

İlk olarak İnci Hocam ile birlikte yarışma için repertuar belirleriz. Ardından o eserlere çalışmaya başlarım. Düzenli, planlı bir çalışma eşliğinde yarışmaya kadar tam bir şekilde hazır hale gelmiş olurum. 

Yurtdışında eğitimine devam etme şansın olsa hangi ülkeyi veya konservatuarı seçerdin?  

Eğitimimi Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi İstanbul Devlet Konservatuvarı’nda sevgili öğretmenim Doç. İnci Yakar Birol’un öğrencisi olarak tamamlamak istiyorum. Ardından, Almanya’da eğitim almak hedefim.

Bestecilerin hayatlarını okur musun? En çok etkilendiğin hayat hangisi oldu ve neden? 

Öncelikle bir eseri çalışmaya başlamadan önce eserin bestecisi ile ilgili bilgi birikimine ihtiyaç var. Besteci hakkında bilgi sahibi olmak eseri yorumlarken bana kolaylık sağlıyor. Bu sayede bir sürü bestecinin hayatı ile ilgili bilgi sahibi olmuş oluyorum. Beni en çok etkileyen Mozart’ın hayat hikayesi oldu. 35 yıl gibi kısa bir süre içerisinde 600’den fazla eser bestelemesi beni çok etkiledi.

Peki şu ana dek hangi masterclass’lere katıldın? Masterclass’lerde gerek öğretmenler gerekse katılan diğer çocuklar sana ne kattı? 

Bugüne kadar Marta Gulyas ve Chopin Üniversitesi’nde öğretim görevlisi Pawel Kaminski’den masterclass eğitimi aldım. Masterclass eğitimi almanın çok faydalı olduğunu düşünüyorum. Çünkü çalışılan eserler ile ilgili farklı yorumlar, düşünceler öğrenmek çok faydalı. Ayrıca başka öğrencileri de masterclass anında dinlemek çok yararlı. Eseri çalmasak bile hocanın o eserler ile ilgili söylediklerini not almak ilerde bir gün o eseri çaldığımızda mutlaka bize katkı sağlayacaktır.

Günde kaç saat piyano çalışıyorsun? 

Bu konuda net bir saat söylemek çok doğru olmaz. Çünkü bu saat farkı günden güne değişebiliyor. Eğer piyanonun başına bugün şu kadar çalışacağım diye otursaydım ihtiyacım olan verimli ve faydalı çalışmayı elde edemezdim. Bir eseri hiç bir zaman baştan sona durmadan ya da unutmadan çalmak için çalmadım. Her zaman hedefim ortaya güzel, ifadeli bir müzik çıkartmak oldu. Ayrıca yeni bir eser öğrenirken eserin armonik analizi hakkında bilgi sahibi olmak çok önemlidir.

Kendine dair hayallerini bizimle de paylaşır mısın? Gelecekte kendini ve piyanonu nasıl bir yere konumlandırıyorsun? 

Hedefim, Dünya çapında iyi bir konser piyanisti olmak ve 5 yıl sonra gerçekleştirmek istediğim en büyük hedeflerimden, 5 yılda bir Varşova (Polonya)’da gerçekleşen Chopin International Piano Competition’a katılmak.

Efe’nin ve kazanan dokuz finalistin EUPLAYY 2020 performanslarının tamamını izlemek için şu linke tıklayabilirsiniz: https://www.euplayy.com/en/europa-mai