Beethoven’ın flüt eserini neye uyarlayan genç neyzen Eyüpcan Açıkpazu: “Ney’in farklı bir yönünü göstermek ve enstrümanın dünyada bilinirliğini arttırmak istiyorum”

1997 yılında İstanbul’da doğan Eyüpcan Açıkpazu, müziğe küçük yaşlarda babasından piyano dersleri alarak başladı. Ortaokul yıllarında Ney enstrümanıyla tanıştı ve 2011’de İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı giriş sınavını kazanarak Çalgı(Ney) bölümüne kabul edildi.
Okul yılları boyunca yurtiçi ve yurtdışı birçok etkinlikte Ney icracısı olarak görev aldı. Birçok sanatçıya sahne ve stüdyo çalışmalarında eşlik etti.

2015 ve 2017 yıllarında Almanya’nın Kontanz şehrinde oda müziği ve solo konserler verdi.

2017 yılında Notr Dame De Sion Lisesi’nde Fransız piyanist Wassim Soubra’nın eserlerine enstrümanıyla eşlik etti.Ayrıca bu konserde Bach’ ın Piano Partita No. 2 In C Minor, BWV 826 eserini piyano eşliğinde seslendirdi.

Süreyya Operası’ nda düzenlenen Sesin Yolculuğu Genç Besteciler Festivali’nde Yusuf Mesci‘ nin eserinin seslendirilmesinde katkıda bulundu.

2018/2019 sezonu İBB Şehir Tiyatroları bünyesindeki Bora Seçkin’in yönetmenliğini yaptığı ‚Aşk Bir Zamanlar‘ adlı oyunda müzisyen olarak yer aldı.

2019’da Selanik’te düzenlenen SKG Bridges Festivalinde icracı olarak görev aldı. Dünyaca ünlü sanatçı Sami Yusuf ile birlikte 2020 Expo Dubai’ deki konserde yer aldı.

2021′ de Piyanist ve besteci Renan Koen’in March of the Music projesinde neyzen olarak yer almış ve proje kapsamında yayınlanan albüme katkıda bulunmuştur.

2020 yılında Ney enstrümanının en önemli temsilcilerinden Ercan Irmak ile birlikte Klasik Müzik ve farklı tarz müziklerinin Ney’e adaptasyonu konusunda çalışmalara başladı. İkili aynı yıl Beethoven’in 2 flüt için yazmış olduğu eseri 2 Ney ile yorumlayıp ilk single çalışmalarına imza atmıştır.Ayrıca, Dmitri Şostakoviç’ in 2 keman için yazdığı Prelüd’ ü ve Johann Sebastian Bach’ ın Air eserlerini Ney Düet olarak seslendirdiler.

2020’de İTÜ’de Lisans eğitimini tamamlayan Eyüpcan Açıkpazu, Ney sazına yeni perspektif ve bakış açısı kazandırmak üzere Türk Müziği’nin yanı sıra klasik müzik, etnik müzik ve caz gibi farklı alanlarda da çalışmalarını sürdürüyor.

Ney repertuarını klasik müzikle harmanlayarak hem bu değerli enstrümanın farklı yönlerini bize gösteren hem de dünyada tanınırlığını artırmada katkıda bulunan değerli genç neyzenimizi tanımaya ve birbirinden güzel performans videolarını izlemeye ne dersiniz?

Eyüpcan bey, piyanodan ney bölümüne geçiş sürecinizi biraz anlatır mısınız? Bu enstrümanı sizin için ilginç kılan ne oldu?

Aslında ciddi bir piyano eğitimi aldığım pek söylenemez.Küçük yaşta babamla birlikte oyun niteliğinde geçen bir süreçti.Müzik evimizde hep vardı ama konservatuvara girene kadar disiplinli bir şekilde ilgilenmedim.13 yaşımdayken birgün babam yanıma geldi ve istediğim bir enstrümanı seçip, ciddi şekilde ilgilenmemi istediğini söyledi.Ben de o an geçiştirmek için Ney dedim.Sonra babamın yakın bir arkadaşı bana bir Ney hediye etti.İlk denediğimde bir hafta kadar ses çıkartamadım.Fakat hiç ses çıkmamasına rağmen bu enstrüman bana çok farklı hissettirmişti.İlerledikçe kendimi bulduğumu farkettim ve 1 sene boyunca bir hocam olmadan, babam ile birlikte kendisi piyanoda ben Ney’de basit etütler çalışırdık.Konservatuvara girdikten sonra profesyonel olarak ney eğitimine başlamış oldum.Ney çalmama rağmen daha önce az da olsa piyanoyla ilgilenmemin ne kadar faydalı olduğunu şimdi daha iyi anlıyorum.

Yurtiçi ve yurtdışında birçok etkinlikte ney icracısı olarak sahneye çıktınız. Yurtdışında ney’in bilinirliği nasıl sizce? Farklı tepkiler aldınız mı? 

Ortadoğu ülkelerinde müzisyen olmayan insanların bile  çoğu Ney’i biliyorlar ve hakkında birçok bilgiye sahipler.Bu beni çok mutlu etti.Fakat Avrupa insanı için aynı şeyi söyleyemeyiz.Bunda biraz bizim de payımız olduğunu düşünüyorum.Yurdışındaki müzisyenlerle çalma fırsatım olduğunda hemen hemen herkesin bu enstrümana ilgisi olduğunu gördüm.Çünkü onlara farklı gelen, alışık olmadıkları bir ses.Ney’in klasik müzik ve farklı müzik tarzlarındaki tınısını duyan dünyada birçok müzisyenin ilgili olduğunu söyleyebilirim.Mesela geçen sene Astor Piazzolla’nın Chiquilín de Bachín eserini seslendirmiştim.Onunla birlikte yıllarca çalışmış, Grammy ödüllü piyanist Pablo Ziegler’den tebrik mesajı aldım.Bunun gibi birçok örnek var aklıma gelen.Aslında hangi müzikte vücut bulursa bulsun insanların beğenisini kazandığını söyleyebilirim.İnsanların bildikleri takdirde Ney’e ilgisinin olacağından eminim.

Oda müziği konserlerinde de yer alıyorsunuz. Peki ney’in yanına en çok yakıştırdığınız eşlikçi enstrüman hangisi? Beni şahsen kanun ile olan düoları hep hüzünlendirmiştir. 

Herhalde içinize doğdu.En çok birlikte vakit geçirdiğim ve çalıştığım arkadaşım kanun sanatçısı Nurullah Ejder.Kanun ve neyin uyumu gerçekten güzel.Biz de birlikte çalmaktan gerçekten çok keyif alıyoruz.Onun dışında  gitar ve piyano eşliğini neye yakıştırıyorum.Ama orkestra içinde duymak beni ayrı bir şekilde heyecanlandırıyor.

Ney için solo eser yapmasını en çok istediğiniz besteci kimdir ve neden? 

Eğer bu soruyu 400-500 yıl öncesi için sorsaydınız bir klasik müzik bestecisi söylerdim.Çünkü eğer onlar müziklerinde Ney’ i kullanmış olsalardı şuan bu enstrüman için başka şeyler konuşuyor olabilirdik.Şundan eminim ki eğer sesini işitmiş olsalardı müziklerinde yer verirlerdi.Yakın bir zaman önce vefat eden film müziği bestecisi James Horner’ın müziğinde Ney’i duymayı çok isterdim.Yazmış olduğu her eser beni çok etkiler ve mutlaka halk çalgılarına müziğinde yer verirdi.Bendeki yeri çok ayrı.Açıkçası Ney’ i kim müziğinde kullanmak isterse, aklına gelmiş olması bile benim için çok kıymetli.Ama birini seçme imkanım olsaydı herhalde yine bir film müziği bestecisi John Williams olurdu.Orkestra içinde onun bestesinde Ney’i duymak harika olurdu.Film müziklerini küçüklüğümden beri çok seviyorum.

Klasik müzik eserlerinin ney’e adaptasyonunda nasıl zorluklar var sizce? 

Ney’ i 3 oktav ses sahasına sahip bir flüt olarak düşünebiliriz.Bir kapasitesi var fakat asla flüt, klarnet veya keman kadar olanaklara sahip bir enstrüman değil.Önceliklie zorluğu eserin hangi akorttaki ney ile icra edileceğini tespit etmek.Sonra eserin tonuna uygun bir ney seçip, eserin notası neye adapte ediliyor..Çünkü eserler ney için yazılmamış.Onun dışında klasik müzik eserlerinin teknik kapasitesinin yüksek olması neydeki icrayı  zor kılıyor.Böyle anlatınca kolay gibi dursa da, gerçekten çok meşakkatli bir süreç.

Peki piyano için yazdığı eserini ney’e uyarladığınızı duysa Bach’ın tepkisi ne olurdu sizce? 

Onu bilemeyiz.Eseri bozduğumuzu da düşünebilirdi, çok şaşırıp beğenebilirdi de. Bence eserini bu şekilde duysaydı o da ney için mutlaka müzikler yazardı.

Kadın neyzenler arasında son dönemde hangi isimleri daha çok beğeniyorsunuz? 

Şu an günümüzde ülkemiz ve dünyanın çeşitli yerlerinde çok güzel çalışmalar yapan birçok kadın ney sanatçısı var. Ama özellikle Avusturya’da yaşayan Nora Hassan’ı ve Pelin Başar’ı beğeniyorum.

Ney enstrümanı Türkiye dışında coğrafyamızda hangi ülkelerde yaygın? Bizi bu konuda biraz bilgilendirebilir misiniz? 

Dünyanın her bölgesinde mutlaka ney icra eden kişiler var.Ama Türkiye dışında özellikle Ortadoğu ve Arap ülkelerinde yaygın olduğunu söyleyebiliriz. Ney tarihine baktığımız zaman en eski bulguların yaklaşık olarak M.Ö 3000 yıl öncesine kadar dayandığını biliyoruz.Enstrüman Sümer, Pers ve Antik Mısır gibi Mezopotamya uygarlıklarında kullanılmış ve günümüze ulaşmıştır.Bugün Mezopotamya bölgesine baktığımız zaman göze çarpan ülkelerden Suriye, İran ve Mısır’da oldukça yaygınlaşmış ve Klasik Arap müzikleri içinde daima yer bulmuştur.

Sami Yusuf ile bir konser deneyiminiz de var. Ondan da söz eder misiniz? 

Sami Yusuf gerçekten çok önemli bir müzik insanı.Doğu müzik kültürünü Dünya’ya en güzel şekilde sunmayı vizyon edinmiş birisi.Orkestrasında birçok ülkeden müzisyenler biraraya geliyor ve müziği paylaşıyorlar.Bu gerçekten çok kıymetli ve müthiş bir deneyim.Bunun yanısıra bestelerinde geleneksel çalgıların kapasitesini, sınırlarını fazlasıyla zorlaması ve bu enstrümanlara verdiği önem çok değerli.Belki de daha önce kimse bu çalgıları onun gibi kullanmamıştır.Sevgili Sami Yusuf ile dünyanın en önemli konser organizasyonlarında yer almak müthiş bir deneyim.Ben de bu ekibin içinde olduğum için çok şanslıyım.

Şu ana kadar yer aldığınız ve kariyerinizde “kırılma noktası” olarak nitelendireceğiniz proje hangisi? 

Ercan Irmak hocamla birlikte Beethoven’ ın 2 Flüt için yazdığı eseri 2 Ney olarak yorumladığımız çalışma.Açıkçası bu eser vesilesiyle idol olarak  gördüğüm Ercan Irmak ile tanışma ve çalışma imkanı buldum.Bu çalışmanın bana farklı kapılar da açtığını söyleyebilirim.Ayrıca eseri 2020 Beethoven Yılı’nda seslendirmemiz güzel bir tesadüf oldu.

Bir neyzen sağlığında nelere dikkat etmeli Eyüpcan bey?

Aslında hangi meslek olursa olsun sağlıkta dikkat etmemiz gereken unsurların ortak olduğunu düşünüyorum.Öncelikle kişinin vücudunu iyi tanıması lazım.Mesela benim hassas bir bünyem var.Zaman içerisinde farkına vardığım, sağlığımı olumsuz etkileyen çoğu şeye daha fazla dikkat ediyorum.Bedenen iyi hissetmediğiniz zaman zaten enstrümana fazlasıyla yansıyor, özellikle nefesli çalgılarda.

Peki pedagojik olarak ney’e başlamak için ideal yaş aralığı nedir? 

Bu soruya bilimsel bir cevap veremeyeceğim.Ama bence ne kadar erken başlanırsa o kadar iyi. Keşke ben de 5 yaşında başlasaydım. 😊

Ney ile saatlerce icra etseniz sıkılmayacağınız eseri öğrenmek isterim. 

Bilmediğim yeni bir eseri saatlerce çalışmayı çok severim.Ama bildiğim bir eseri saatlerce icra ederken aynı heyecanı muhtemelen yakalayamam.Açıkçası biraz sıkılgan bir yapım var.Bir eser seçmem gerekirse bu  Reşat Aysu’nun Kürdilihicazkar Saz Semaisi olurdu.

Son dönemde dünya çapında ney’e dair yeni bakış açıları ve uygulamaları getiriliyor mu? Örneğin caz ve klasik müzikteki kullanımı giderek yaygınlaşıyor. Bu konuda Batılı müzisyenlerin yaklaşımı nasıl? Bir merak var mı? 

Bu konuda Ercan Irmak ve Aziz Şenol Filiz hocalarımızın çok kıymetli çalışmaları var.Ben ilk defa Ney’i caz formatında Hijazz Project’ te dinleme fırsatı buldum.Özellikle kıymetli besteci İlyas Mirzayev ile Ercan Irmak hocalarımızın hazırladığı Ney Konçertosu ve  ‘’Davet’’ albümünün bu konu için öncü bir çalışma olduğunu düşünüyorum.Bu albümün benim Ney’ e dair hayallerimi genişlettiğini söylemeliyim.Biz de bu fikir ışığında Ercan hocayla beraber Beethoven ın 2 Flüt için yazdığı eseri 2 Ney ile seslendirdik.Hem icracı için hem de enstrümanın teknik kapasitesi açısından oldukça zor bir eserdi.Bunun Ney’ e yeni bir vizyon kazandırdığını düşünüyorum.Ama dünya çapında demek şuan için pek isabetli olmayabilir.

Gelen tepkileri söyleyecek olursam bu çalışmaya dair bize en güzel yaklaşımı klasik müzik sanatçıları gösterdi.Fikrin gelişmesi için önerilerde bulunanlar oldu, birlikte yeni projeler seslendirmek isteyen, tebrik mesajları atanlar vs.Bence bunlar enstrümana  bu  yönde bir merak oluşturduğunun göstergesi.Tabi bu olumlu tepkilerin gelmesi bizim için ayrı bir motivasyon oldu.

Şunu da eklemek isterim.Ney’in Türk müziği ve dini musikideki yeri çok ayrı ve çok özel.Ama onu yalnızca bu müziklerle kısıtlamak bence büyük haksızlık.Neyin kendisine biçilen rolden daha fazlasına sahip olduğuna inanıyorum.Bence Ney her müzikte vücut bulabilir.Yeter ki icracının içinde o duygular olsun.

Yurtdışında, özellikle de Batı dünyasında ney eğitimi konservatuarlarda veriliyor mu?

Arap ülkelerindeki konservatuvarlarda ney eğitimleri veriliyor.Amerika’daki Berklee Konservatuvarı’nın da birçok geleneksel enstrümana ev sahipliği yapıtığını biliyorum. Ama bildiğim kadarıyla Avrupa’daki konservatuvarlar klasik müzik altyapısına sahip olduğu için ney eğitimi vermiyor.Geleneksel konservatuvarlar dışında çeşitli müzik okullarında muhakkak ney dersleri veren kurumlar vardır.

Yakın döneme dair projelerinizi öğrenmek isterim son olarak…

Şu anda Ercan hocayla 2 Ney olarak klasik müzik eserlerinden oluşan bir albüm hazırlığındayız.Bu çalışmayla Ney’in farklı bir yönünü göstermek ve enstrümanın dünyada bilinirliğini arttırmak için yola çıktık. Şu ana kadar Beethoven’ın, Şostakoviç’in ve Bach’ın eserlerini seslendirdik.Ayrıca sonrasında repertuvarımızı kendi kültürümüzden eserlerle de zenginleştirmek istiyoruz.Umarım çalışmamızı ilerleyen zamanda ülkemizde ve yurtdışında dinleyiciyle buluşturacağız.

Bu keyifli söyleşi için çok teşekkürler…

Nazik davetiniz için ben teşekkür ederim. İyi çalışmalar diliyorum.

Bir Cevap Yazın

Aşağıya bilgilerinizi girin veya oturum açmak için bir simgeye tıklayın:

WordPress.com Logosu

WordPress.com hesabınızı kullanarak yorum yapıyorsunuz. Çıkış  Yap /  Değiştir )

Facebook fotoğrafı

Facebook hesabınızı kullanarak yorum yapıyorsunuz. Çıkış  Yap /  Değiştir )

Connecting to %s